Przedsiębiorca w swoim planie sukcesyjnym może dokonać transformacji działalności jednoosobowej w spółkę jawną w momencie kiedy nie jest jeszcze gotowy na prowadzenie spółki z o.o. Na czym polegają różnice i korzyści ?

 Korzyści spółki jawnej

W przypadku spółki jawnej nie ma formalnie wyodrębnionych organów, a decyzje podejmowane są przez wspólników w sposób elastyczny. Spółka jawna ma zazwyczaj prostszą strukturę organizacyjną i mniej formalności w porównaniu do spółki z o.o. Na przykład uchwały wspólników mogą mieć formę ustną, a same zebrania wspólników nie wymagają żadnej formalnej normy. Swoboda dysponowania zyskiem jest dowolna i całkowita a wypłata zaliczek na poczet zysku bez ograniczeń. Nie jest wymagana pełna księgowość poniżej progu obrotowego 2 mln euro rocznie. Likwidacja może nastąpić w trybie umownym bez procedury jak w przypadku sp. z o.o. Spółka jawna nie może skorzystać co prawda z korzyści estońskiego CIT, ale dlatego, że po prostu nie jest opodatkowana. Opodatkowani są wspólnicy.
W przeciwieństwie do sp. z o.o., gdzie występuje podwójne opodatkowanie ( na poziomie spółki i udziałowców ). Jednak coś za coś. Wspólnicy spółki jawnej są zobowiązani do zapłaty składki zdrowotnej i pełnego ZUS. Zatem decyzja o przekształceniu w spółkę jawną zazwyczaj wynika z chęci swobodnego dostępu do gotówki podobnie jak w działalności jednoosobowej oraz prostego systemu księgowego i podatkowego. Oczywistym ryzykiem i różnicą wobecsp. z o.o. jest solidarna odpowiedzialność wspólników majątkiem osobistym za zobowiązania spółki jawnej. Dlaczego w tej sytuacji warto zdecydować się na takie przekształcenie ? Poza wspomnianą dostępnością do gotówki, sam proces przekształcenia jest szybki, prosty i tani. Jednocześnie w planie sukcesyjnym do spółki przystępuje sukcesor i pod kuratelą oraz wsparciem nestora przygotowuje się do samodzielnego prowadzenia biznesu.

 Przekształcenie w wyniku likwidacji JDG

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w oparciu o art. 551 Kodeksu Cywilnego rozumiane jest jako przekształcenie gospodarcze nie prawne. Prawne bowiem jest powiązane z przepisami Kodeksu spółek handlowych. Likwidacja działalności gospodarczej
i następne wykorzystanie uzyskanych w ten sposób środków w celu utworzenia spółki jawnej bądź wstąpienia do istniejącej już spółki jawnej to jedna z metod. Wiąże się z koniecznością dopełnienia przez przedsiębiorcę następujących formalności:

-wykreślenie prowadzonej działalności z ewidencji i urzędu skarbowego

-opodatkowania dochodu z likwidacji działalności gospodarczej

-sporządzenie w terminie 14 dni od daty zaprzestania prowadzenia działalności spisu z natury

-wyrejestrowanie z REGON formularzem RG-2 i wyrejestrowanie z ZUS analogicznymi formularzami jak przy zarejestrowaniu się

-zlikwidowanie firmowego konta bankowego

Środki uzyskane ze zlikwidowanej działalności gospodarczej były już przedsiębiorca może przeznaczyć na założenie – wraz z inną osobą – spółki jawnej bądź też na wstąpienie do istniejącej już spółki jawnej. W przypadku zakładania spółki jawnej zobligowany będzie do dokonania następujących czynności:

-sporządzenia umowy spółki zgodnie z wymogami określonymi w art. 25 Kodeksu spółek handlowych.

-zapłaty podatku PCC-1 w terminie 14 dni, którego podstawę stanowi wartość wkładów wniesionych do spółki

-zgłoszenia spółki do rejestru przedsiębiorców KRS. Spółka jawna powstaje dopiero z dniem wpisu do rejestru co zajmuje do 14 dni.

-dokonania czynności rejestrowych w urzędzie skarbowym oraz urzędzie statystycznym
i  banku analogicznie jak w przypadku rejestracji JDG

Sprzedaż JDG na rzecz spółki jawnej

Jest to druga metoda przekształcenia gospodarczego, w ramach której dochodzi do przejścia składników przedsiębiorstwa określonych w art. 551 K.C., tj.  całość przedsiębiorstwa lub jego wyodrębnione części, nieruchomości lub ruchomości (w tym urządzenia, materiały, towary, zapasy), prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,  prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy, wierzytelności, koncesje, licencje i zezwolenia, prawa autorskie i ogólnie pojęte tajemnice przedsiębiorstwa (know-how). Sprzedaż przedsiębiorstwa, zgodnie z art. 751 K.C. powinna nastąpić w formie notarialnej, szczególnie jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość. Nie ma formalnych przeszkód, aby przedsiębiorca, który dokonał sprzedaży prowadzonej przez siebie działalności JDG wstąpił jako wspólnik do spółki jawnej. Jest zobowiązany wnieść wkład, a tym mogą być środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży przedsiębiorstwa. Wstąpienie do spółki wiąże się z koniecznością dokonania zmiany umowy spółki jawnej oraz wpisania zmian do KRS. Kolejnym krokiem jest zlikwidowanie prowadzonej przez jednoosobowego przedsiębiorcę działalności. W tym przypadku brak jest obowiązku zapłaty podatku VAT od remanentu likwidacyjnego. Jednocześnie po stronie sprzedającego powstaje zobowiązanie w zakresie podatku dochodowego od wartości sprzedaży oraz podatek PCC od nabytych nieruchomości, ruchomości  i praw po stronie nabywcy.

Wniesienie przedsiębiorstwa aportem do spółki jawnej

Ostatnia z metod przekształcenia gospodarczego charakteryzuje się tym, iż przedsiębiorca przystępuje do istniejącej już spółki jawnej bądź zakłada z inną osobą taką spółkę, wnosząc tytułem wkładu niepieniężnego (aportu) przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 K.C.
W praktyce oznacza to, iż przedsiębiorca będzie kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej, jednakże w zmienionej formie prawnej, tj. jako wspólnik spółki jawnej. Konsekwencją takiej konstrukcji jest konieczność dokonania zmiany umowy spółki i wpisania tych zmian do KRS. Przyjmuje się, iż przedsiębiorstwo powinno zostać wniesione do spółki według jego wartości rynkowej z dnia zawarcia umowy. W praktyce wygląda to tak, iż wartość aportu to uzgodniona przez wspólników wartość rzeczywista takiego wkładu niepieniężnego. Czynność polegająca na wniesieniu przedsiębiorstwa jako aportu do spółki nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Niezwykle istotne znaczenie ma przepis art. 93a Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym spółka jawna, do której przedsiębiorca wniósł na pokrycie udziału wkład w postaci swego przedsiębiorstwa, wstępuje z mocy prawa we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki tegoż przedsiębiorcy. Uwaga – na następcę prawnego nie przechodzi NIP co uniemożliwia np. wykorzystanie przez spółkę kas fiskalnych stanowiących własność przedsiębiorcy oraz o dotychczas aktywne decyzje administracyjne należy wystąpić ponownie. Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych środki trwałe stanowiące przedmiot aportu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W dalszej kolejności należy zlikwidować prowadzoną przez jednoosobowego przedsiębiorcę działalność. Analogicznie jak w poprzedniej metodzie przekształcenia brak jest obowiązku zapłaty VAT od remanentu likwidacyjnego.

 Podsumowanie

W omawianych wyżej przypadkach spółka jawna staje się nowym bytem prawnym i nie jest kontynuowana poprzednia działalność, która ulega likwidacji. Z uwagi, ze spółka jawna ma charakter spółki osobowej przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem a proces sukcesyjny nadal nie jest prosty. Czy warto zatem dokonywać takiego przekształcenia ? Tak. To jednak powinien być świadomy proces, a wspólnikami powinni być członkowie rodziny zaangażowani w rodzinny biznes i w przyszłości zdecydowani prowadzić go samodzielnie. Spółka jawna, jak wspomniano w treści artykułu, daje swobodę decyzyjną, pozwala nabywać doświadczeń sukcesorowi oraz płynnie wprowadza go w relacje biznesowe wewnątrz firmy i z kontrahentami. To jest nie do przecenienia i stanowi kluczową korzyść z sukcesyjnego punktu widzenia.