Fundacja rodzinna to instytucja prawna, która pojawiła się w maju 2023 roku, a jej kluczowym celem ma być gromadzenie mienia, zarządzanie nim, inwestowanie i pomnażanie w imieniu oraz interesie beneficjentów.

Co może być wkładem założycielskim fundacji ?

Gotówka, dzieła sztuki, środki transportu, nieruchomości prywatne i komercyjne, licencje, akcje i udziały spółek kapitałowych. Warunek jest tylko jeden – wkład musi mieć wartość nie mniejszą niż 100 tysięcy złotych oraz stanowić własność fundatora.

 Dzieła sztuki

Powszechnie uważa się, że dzieła sztuki są bardzo bezpieczną oraz prestiżową długoterminową lokatą kapitału. Mogą stanowić wkład do fundacji rodzinnej. Warunek jak w każdym innym przypadku – własność należąca do fundatora oraz wartość wyższa niż 100 tysięcy złotych. Prawdę mówiąc dzieła sztuki czy też przedmioty kolekcjonerskie o wyższej wartości są jednym z lepszych elementów wkładu założycielskiego fundacji. Nie generują bieżących nakładów jak na przykład nieruchomość, nie są podatne na różnice kursowe czy inflację jak środki finansowe, nie angażują zasobów jak działalność operacyjna spółki wniesionej jako wkład. Zatem – same zalety. Istnieje jedno ryzyko. Sprzedaż dzieła sztuki może wywołać skutek podatkowy. I to w wymiarze sankcyjnym tj. 25 % podatku CIT jako niedozwolona działalność fundacji rodzinnej. Na czym polega to ryzyko ?  Gromadzenie dzieł sztuki, kolekcji, biżuterii poza prestiżem opiera się na oczekiwaniu wzrostu wartości w czasie. Fundacja rodzinna może zbywać takie przedmioty z wyłączeniem tzw. celowego nabycia i zbycia. Innymi słowy nie można obdarować fundacji lub zakupić przez fundację rodzinną dzieła sztuki tylko po to, aby je sprzedać z zyskiem. Już na etapie zakupu lub wnoszenia jako mienia do fundacji należy zadbać
o jednoznaczne udokumentowanie celu zakupu. Przesłanka nie może wskazywać na chęć szybkiej sprzedaży z zyskiem. To jest zabronione i podczas kontroli może zostać zakwestionowane jako zwolnione z CIT. W przypadku świadczenia na rzecz beneficjenta w postaci obdarowania go dziełem sztuki fundacja zapłaci CIT 15 %, a sam beneficjent może również zapłacić PIT 15 % jeśli nie należy do najbliższej rodziny. Podsumowując – wkład dzieła sztuki do fundacji rodzinnej będzie skutkował opodatkowaniem przy jego wyprowadzaniu z fundacji.

Obligacje i kryptowaluty

Fundacja rodzinna w ramach dozwolonej działalności może nabywać i zbywać papiery wartościowe oraz instrumenty pochodne, czyli środki płatnicze w tym waluty. Stanowisko Ministerstwa Finansów wobec wnoszenia do fundacji rodzinnej obligacji Skarbu Państwa jest negatywne. Pozostaje zatem inwestowanie w obligacje korporacyjne oraz te skarbowe, które są dopuszczone do obrotu na platformie Giełdy Papierów Wartościowych Catalyst umożliwiającej obrót na rynku wtórnym obligacji.

Z kolei Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej  w interpretacji z 4 sierpnia 2023 roku (0114-KDIP2-1.4010.312.2023.1.KS) oraz 31 października 2023 roku (0114-KDIP2-1.4010.426.2023.1.KS) uznał, że waluta wirtualna nie jest instrumentem finansowym oraz nie stanowi środka płatniczego. Oznacza to, że kryptowaluty nie mogą być wkładem do fundacji rodzinnej, a obrót nimi nie mieści się dozwolonej działalności fundacji z CIT 0 % i podlega stawce 25 %. Podobnie jak dochód uzyskany z różnicy kursowej w obrocie walutami obcymi czy z cesji wierzytelności na rzecz fundacji rodzinnej. Działalnością dozwoloną jest co prawda obrót zagranicznymi środkami płatniczymi, ale tylko w celu dokonywania płatności związanych z bieżącą działalnością. Również dozwolone jest udzielanie pożyczek beneficjentom i spółkom powiązanym (udział większy niż 5 %), ale już nie cesja lub zakup wierzytelności od nich. Interpretacja z 29 grudnia 2023 roku (0114-KDIP2-1.4010.317.2023.2.DP)

Prawa autorskie

Licencje do praw autorskich, znaków towarowych, własności intelektualnej, o ile można je rynkowo wycenić, stanowią  wkład do fundacji rodzinnej.  Prawa autorskie to uprawnienia majątkowe oraz osobiste autora do stworzonego przez niego dzieła. Ważne są dożywotnio, nigdy nie wygasają i nie mogą zostać przeniesione na inną osobę. Wynika z tego, że kluczowym aktywem fundacji będą licencje do praw, nie zaś same prawa. I pojawia się ryzyko podatkowe bowiem nie zawsze licencje będą zwolnione z uprzywilejowanego CIT 0 %. Interpretacja Dyrektora KIS z 22 września 2023 roku (0111-KDIB1-2.4010.351.2023..ANK) wskazuje na przykładzie oprogramowania komputerowego, że podatek CIT powinien wynosić 19 %. Dlaczego ? Ponieważ licencja wniesiona do fundacji w dalszej kolejności miała zostać wydzierżawiona spółce z o.o. powiązanej z fundatorem i jednocześnie właścicielem tych praw do wykorzystywania w bieżącej działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą fundacja rodzinna nie korzysta z prawa do zwolnienia podatkowego jeżeli wynajęte, wydzierżawione lub udostępnione mienie  służy prowadzeniu działalności przez fundatora, beneficjenta czy przedmiot powiązany
(powyżej 5 % własności). W takim przypadku powstaje dochód opodatkowany stawką CIT 19 %.